Dr Aleksandar Spasić – Poštovani gospodine, noćno mokrenje/nocturia/, reč je o potrebi da se pacijent u toku noći probudi, jednom ili više puta, da bi mokrio. Takva reakcija ukazuje na problem sa akumulacijom mokraće u mokraćnoj bešici, brojnih uzroka. Važno je razlikovati od noćnog umokravanja, kod koga se pacijent ne probudi iz sna i mokri u krevetu. Ustajanje radi noćnog mokrenja se nastavlja snom.
Pacijent se može probuditi noću iz mnogo razloga – hrkanje partnera, bučan komšiluk, dete koje plače i tada reši da mokri, što se takodje može smatrati noćnim mokrenjem, ali ne patološkim. Kad govorimo o patološkoj nokturiji ili noćnom mokrenju onda ona najčešće ima višestruko poreklo. Kao jedan od najintezivnijih faktora koji narušava kvalitet života, na osnovu studija, pacijenti obično odlaze urologu tek kada počnu da imaju dva i više noćnih mokrenja. Noćno mokrenje je najčešći simptom donjeg urinarnog trakta/LUTS/ i to kod muškaraca u 49% a kod žena 55% razloga koji ih dovode urologu. Njena učestalost raste sa starenjem. Prepoznatljivi faktori rizika su gojaznost i godine života a poreklo problema može biti vezano za samu mokraćnu bešiku ali i za stanja koja nisu poreklom iz uro-genitalnog trakta, kao što je veće produkcija mokraće ili loš san.
Prema dostupnim podacima ukazuju da 4% dece ima iskustvno noćnog mokrenja, da u šestoj deceniji života 59% žena i 67% muškaraca a u devetoj 72% žena i 91% muškaraca ustaje noću zbog mokrenja. Zabluda je da samo muškarci ustaju noću da bi mokrili, jer statistika govori da 9% osoba ženskog pola ustaje do 20ih godina života a da čak 51% žena u 80oj godini života mora da prekine san radi mokrenja.
Problem noćnog mokrenja može biti izolovan ali i u sklopu nekih stanja kao što je hiperaktivna mokraćna bešika. Kao što je rečeno, pored godina života, postoje i drugi faktori koji utiču na učestalost noćnog mokrenja. Ona se podjednako javlja kod oba pola, a neka isiptivanja ukazuju da se javlja više kod mladjih žena i starijih muškaraca, gojaznost je rizik kod žena u srednjim godinama života a kod muškaraca nakon 50. godine se ovaj rizik duplira. Način života je bitan faktor rizika, pre svaga konzumacija alkohola ili kofeina.
Kada je reč o povećanoj produkciji urina u toku noći, najčešći razlozi su poremećaji u centralnom nervnom sistemu, Parkinsonova bolest, multipla skleroza, zatim veliki unos tečnosti/navika/, kardiovaskularne bolesti, slaba funkcija jetre, neurološke bolesti, proširene vene, zastoj limfe, poremećaji ishrane sa niskim nivoima belančevina, funkcionalne bolesti bubrega, sindorm narušenog sna – sleep apnoea, bubrežna slabost ali i neki lekovi – diuretici, kao i alkohol i steroidi. Problemi sa mokraćnom bešikom koji dovode do noćnog mokrenja su narušen kapacitet mokraćne bešike, sindrom bolne mokraćne bešike, poremećaj u radu mišića mokraćne bešike kod Parkinsonove bolesti, multiple skleroze, povreda kičmene moždine ili moždanog udara, zatim hiperaktivna mokraćna bešike, otežano/nepotpuno/ praženjenje mokraćne bešike kod dobroćudnog uvećanja prostate/BPH/, karcinoma prostate/KP/, skleroze vrata mokraćne bešike, suženja/stenoze/ mokraćne cevi a kod žena nedostatak estrogena, različiti tumori mokraćne bešike, mokraćne cevi ili okolnih struktura kao i kamen u mokraćnoj bešici. Kad je u pitanju poremećaj sna kao razlog noćnog mokrenja i ovde su brojna stanja i bolesti koji ga izazivaju – psihički, neurološki, kardiovaskularni poremećaju, različita bolna stanja, alkohol i narkotici, lekovi poput kortikopreparata, hromona štitaste žlezde, lekova koji se uzimaju kod epilepsije itd. Iz gore iznetog, može se bar delimično, sagledati sva kompleksnost ovog problema i u smislu njegove dijagnostike ali i adekvatnog lečenja. Kod postavljanja dijagnoze vrlo je važan razgovor sa pacijentom/anamneza/, ranije i sadašnja oboljenja/komorbiditet/, hirurška istorija/ranije operativno lečenje/ i vrlo detaljan fizikalni pregled.
Osnovno isiptivanje podrazumeva i merenje telesne težine i odredjivanje BMI, dnevnik mokrenja/praćenje unosa tečnosti i izmokravanja u periodu od najmanje tri dana/, različiti upitnici kojima se procenjuju subjektivne tegobe pacijenta, nalaz urina, procena kvaliteta mokrenja i količine mokraće koja može da zaostaje u mokračnoj bešici nakon izmokravanja/PVR/, biohemija krvi, procena elektrolita itd.
Neke od metoda vrlo sofistirianog ispitivanja su i urodinamsko ispitivanje, uretrocistoskopija ili metode radioloških snimanja. Pacijent se uvek prvo javlja urologu!
