Dr Aleksandar Spasić: Kalkuloza mokraćnih organa je pojava kamena u bubregu, mokraćovodu (kanala koji spajaju bubreg i mokraćnu bešiku), mokraćnoj bešici i mokraćnoj cevi. Kalkuloza je jedan od najčešćih razloga odlaska kod urologa i u različitim geografskim regijama se javlja sa učestalošću od 1-20%.
Brojni su faktori koji uslovljavaju pojavu kamena – geografski, klimatski, etničkih, naslednih faktora i način ishrane. Češće se javlja kod muškaraca. Gubitka tečnosti znojenjem u uslovima suve i vrele klime, ali i profesija, su spoljašnji činioci koji dovode do pojave kamena u mokraćnim organima. Kod nekih bolesti kalkuoza se javlja češće – giht, šećerna bolest, zapaljenske bolesti creva, operacije organa za varenje, povrede kičmenog stuba i neurološke bolesti koje vezuju pacijenta za krevet. Infekcija i urodjene neobičnosti u gradji mokraćnih organa ali i gojaznost i smanjeni unos tečnosti, faktori su rizika.
Najčešći kalkulusi su kalcijumski, pored kojih mogu biti infektivni ili sastavljeni od mokraćne kiseline a povremeno od cistina. Osnovni proces koji dovodi do formiranja kalklulusa je kristalizacija i procesi koji remete ravnotežu izmedju sprečavanja ovog procesa i faktora koji je pospešuju.
Bol je najčešći simptom kalkuloze urinarnog trakta a javlja se zbog zastoja u protoku urina na putu iz bubrega u mokraćnu bešiku. Bol u slabini sa širenjem ka preponi je karakterističan simptom koji se javlja u talasima i ponekad je praćen pojavom mučnine i povraćanja.
Pojava krvi se vidja kod nekih pacijenata i ona se javlja nakon bolova. Povišena telesna temeperatura može se smatrati komplikacijom i treba je intezivno lečiti i pratiti jer se nekada može razviti u sepsu. Pacijenti opisuju bol kao slabinski, iznenadan, poput uboda sa širenjam ka preponi koji, ne retko, budi pacijenta iz sna. Nalaz urina ukazuje na prisustvo krvi u moraći.
Dijagnoza se postavlja rentgenskim snimkom urotrkata mada se, danas, najčešće radi rultrazvučni pregled. U koliko ne dodje do sponatane eliminacija kamena potrebno je uraditi dopunsku dijagnostiku – dubinsko snimanje bubrega (IVU) ili skener IVU (CTU). Način lečanja je uslovljen tegobama, veličinom i pozicijiom kalkulusa.
Najvažnije je obezboliti pacijenta i to su obično rešava u centrima hitne pomoći u kojima pacijent dobija injekcionu ili infuzionu terapiju protiv bolova. Kad prestanu bolovi i dijagnostikom se dodje do svih neophodnih podataka o kamenu – pozicija i veličina, u koliko se može očekivati spontano izmokravanje manjih kalkulusa treba je potpomognuti lekovima a veće je potrebno razbiti ili aparatom koji se zove ESWL-om /extracorporeal shock wave lithotripsy/ ili hiruškim zahvatom-endoskopskim putem/ureterorenoskopijom-URS/, danas uglavnom pomoću lasera.
Savremena metoda lečenja velikih i komplikovanih kalkulusa ili onih koje je nemoguće rešiti prethodno pomenutim metodama je PNL /perkutana nefrolitotomija/. Nakon razbijanja kamena, fragmente kamena je poželjno analizirati hemijski što omogućava korekcije u životnim , pre svega u higijensko dijetetskom režimu a u cilju prevencije novih kalkulusa. Svim pacijentima se preporučuje unos 2-3 litre tečnosti dnevno pre svega vode a izbegavati pića sa visokim sadržajem šećera. Ishrana treba da bude raznovrsna – voće, povrće, salate.
Ne preterivati sa unosom mesa i ribe, jesti češće a manje, izbegavati namirnice sa visokim sadržajem masti, šećera i soli. Smanjenje telesne težine uz redovnu fizičku aktivnost i izbegavanje prekomernog znojenja i stresa.
